Sherlock Holmes to jedna z najpopularniejszych postaci w historii filmografii. Ten bohater, stworzony przez Artura Conan Doyla, stał się tematem ponad 250 filmów. W latach 1900 -1993 jego rolę grało łącznie 76 aktorów, w tym jeden ciemnoskóry Sam Robinson Black Sherlock Holmes (1918)

Jako pierwszego odtwórcę roli znanego detektywa wymienia się Williama Gillette.

 Po raz pierwszy Sherlock Holmes zaistniał na ekranie w obrazie Sherlock Holmes Baffled (1900). Była to 49-sekundow scena, którą można było oglądać za pomocą fotoplastykonu lub mutoskopu. Nakręcił ja na dachu nowojorskiego studia filmowego Arthur Marin. Nie wiadomo, kto wcielił się w postać Sherlocka Holmesa w tym filmie.

Prawdopodobnie w 1903 roku w nowojorskim Vitagraphie, jednym z pierwszych amerykańskich studiów filmowych na podstawie powieści "Znak Czterech" nakręcono "The Adventures of Sherlock Holmes" (znane też pod tytułem "Held of Ransom") Film zarejestrowano w spisach Biblioteki Kongresu 6 września 1905 roku. Film wyreżyserował J. Stuart Blackton, a scenariusz napisał Theodore Liebler. W postać głównego bohatera wcielił się prawdopodobnie Maurice Costello. Żadna kopia filmu nie przetrwała do dziś.

W 1912 roku powstały we współpracy z Arturem Conan Doyle'em dwa angielsko-francuskie filmy o Sherlocku Holmesie. Wtedy to właśnie po raz pierwszy film o przygodach detektywa zrealizowano w Anglii. Adaptacja była wierna oryginałowi. Reżyserem i aktorem wcielającym się w rolę Sherlocka Holmesa był Geogres Treville. W latach 1913-1913 wyprodukowano w sumie 8 filmów, a w latach 1914-1915 powstały pierwsze adaptacje "Psa Baskerville'ów", "Znaku czterech" i "Studium w szkarłacie". Ten ostatni został wyreżyserowany przez Georga Pearsona. Rolę główną zagrał James Brarington z wytwórni filmowej Samuelson Film Company. Ta sama wytwórni nakręciła w 1916 roku film "Dolina trwogi" z H.A. Saintsburym w roli głównej. Nie była to jednak pierwsza przygoda tego aktora z Sherlockiem Holmesem, bowiem grał on już w jednej z grup które wystawiały Sherlocka Holmesa autorstwa Williama Gilette'a.

W Anglii w latach 1921-1923 pojawił się serial składający się z ponad czterdziestu odcinków na podstawie opowiadań Artura Conan Doyla. Część z filmów ocalała i można je dalej podziwiać. Za pierwszego mówiącego Sherlocka Holmesa uznaje się natomiast Cliva Brooka. Wystąpił on w dwóch filmach: "Powrót Sherlocka Holmesa" i "Sherlock Holmes". Watsona zagrał Reginald Owen.  W 1931 roku powstał obraz "Nakrapiana Przepaska", gdzie  Sherlocka Holmesa zagrał Kanadyjczyk Raymond Massey. Holmes dysponował tam nowoczesnym sprzętem, co niezbyt spodobało się jego fanom.

W latach trzydziestych pojawiło się 5 wielkich filmów o Sherlocku Holmesie. We wszystkich z nich zagrał Arthur Wontner, który przez krytyków i żonę Artura Conan Doyla został oceniony jako najbardziej odpowiadający postaci detektywa. Wystąpił w filmach takich jak: The Sleeeping Cardinal, The Sign of Four, The Missing Rembrandt, The Triumph of Sherlock Holmes i  Silver Blaze. Wszystkie te filmy, poza ostatnim, zostały uznane za perły kina, a Arthur do dziś jest uważany za najlepszego odtwórcę Sherlocka Holmesa.

W roku 1939 na ekrany kin zawitał perfekcyjny Sherlock Holmes. Basil Rathbone został obsadzony w kolejnej wersji "Psa Baskerville'ów". Film okazał się być kasowym sukcesem wytwórni 20th Century Fox. Rolę Watsona zagrał Nigel Bruce. Postać ta wywołała wiele kontrowersji ponieważ Watson został zagrany jako człowiek gapowaty , starzejący się. Jednak wraz z Basilem stworzyli tak doskonały duet, że większość fanów zaczęła zauważać Watsona jako największego przyjaciela i pomocnika Sherlocka. Po tym sukcesie wytwórnia wypuściła kolejny film. Jego scenariusz był oparty na temacie walki Sherlocka Holmesa z Moriartym.

Kilka lat później wytwórnia Universal zakontraktowała całą serię filmów o Sherlocku z tymi aktorami. Niestety niewielki budżet sprawił, że filmy wypadły bardzo słabo.

W Hollywood wciąż powstawały nowe produkcje. Ponieważ były to czasy wojny w Europie, wiele z filmów było podporządkowanych idei niesienia pomocy jak na przykład film Sherlock Holmes and the Voice of Terror z 1942 roku. Film ten opowiadał o walce Sherlocka z Nazistami. Temat walki z hitlerowcami poruszały też filmy  Sherlock Holmes and the Secret Weapon oraz Sherlock Holmes in Washington. Kolejne filmy odchodziły już od tematu wojny.  Rok 1944 to roku prawdopodobnie najlepszych filmów o Sherlocku Holmesie: "Sherlock Holmes i kobieta pająk", "Szkarłatny pazur", "Perła śmierci", "Dom strachu". W  1945 roku pojawiały się kolejne wielkie filmy o Sherlocku. Warto wymienić tutaj choćby: ""Kobieta w zieleni", "Pościg do Algieru", "Terror nocą". Wszystkie te filmy zyskały prawdopodobnie najwięcej ponieważ grał w nich Rathbone. Ostatni film "Strój mordercy" był jednym z najciekawszych w historii filmów o Sherlocku. Później na wiele lat nastąpił przestój w produkcji filmów o Sherlocku Holmesie.

Dopiero w latach pięćdziesiątych pojawił się pierwszy kolorowy film o detektywie. "Pies Baskerville'ów" zachwycał nie tylko kolorem. Wystarczy dodać, że w postać sir Henrego Baskervilla wcielił się wielokrotny odtwórca roli Sherlocka Holmesa Christopher Lee.

Sherlock Holmes nie zajmował się zawsze tylko swoimi sprawami. Tak na przykład w A Study in Terror John Nevill jako Sherlock Holmes rozwiązywał autentyczne sprawy Kuby Rozpruwacza.

Również legendarni reżyserzy tacy jak Billy Wilder sięgali po motyw Sherlocka Holmesa. Tak właśnie powstał film "Prywatne życie Sherlocka Holmesa", w którym wystąpili Robert Stephens jako Sherlock Holmes, Colin Balkely jako Watson i Christopher Lee jako Mycroft. Film ten okazał się wielką klapą dla fanów Sherlocka, jednak warto jest go zobaczyć.

Wytwórnia Universal postanowiła znów zmierzyć się z tematem Sherlocka Holmesa. Powstał wtedy film The Seven Percent Solution, w którym Sherlock przedstawiony jest jako człowiek uzależniony od kokainy. Wystąpili tam aktorzy tacy jak: Nicol Williamson, Robert Duvall, Alan Arkin, Laurence Olivier.

W latach osiemdziesiątych powstawało wiele parodii. Najlepszą jest prawdopodobnie Without a Clue czyli "Po kłębku do nitki". Mózgiem jest Watson, a Holmes to tylko marionetka w jego rękach.

W tym samym czasie powracał też motyw Kuby Rozpruwacza w przygodach Sherlocka Holmesa. W filmie z 1979 roku Murder by Decree,  gdzie w rolę Sherlocka wcielił się Christopher Plummer, było wszystko czego potrzebuje fan Sherlocka.

Wtedy też zapanowała moda na granie Sherlocka Holmesa, dlatego też zagrali go m.in. : Roger Moore (Sherlock Holmes in New York) Ian Richardson ("Pies Baskerville'ów" i "Znak czterech") czy też Peter Coshing (The Mask of Death).

Teraz pora przejść do mojego ulubionego odtwórcy Sherlocka Holmesa - Jeremiego Bretta. Aktor ten wystąpił w 41-odcinkowym serialu w skład  którego wchodziły też 2 filmy pełnometrażowe. Serial ten zaczął powstawać w 1984 roku w studiach filmowych Granada TV. Przez wielu jest on uważany za najlepszy serial sensacyjny wszechczasów. Holmesa grał nieprzerwanie Jeremy Brett, a w rolę Watosna wcielili się David Burke (seria 1) i Edward Hardwicke (serie 2-7). Serial ten zachęcił wielu ludzi do przeczytania Sherlocka Holmesa. Warto dodać, że w 1992 roku, gdy serial był emitowany w Polsce, sprzedaż książek o przygodach detektywa wzrosła wielokrotnie. Warto wymienić też The Crucifer of Blood nakręcony w 1991 roku z Charltonem Henstonem jako Holmesem (aktor grał juz kiedyś rolę Holmesa na deskach teatru. Wtedy Watsonem był Jeremy Brett)

Po śmierci  Bretta powstało niewiele pozycji. Za najważniejsze można uznać cykl zrealizowany dla telewizji Hallmark: "Pies Baskervill'ow", "Znak czterech", The Royal Scandal, The Case of Whitechapel Vampire,  gdzie wystąpili Matt Frewer ( jako Sherlock Holmes) i Kenneth Welsh (jako Watson), oraz film "Sherlock Holmes i sprawa jedwabnej pończochy"

Najsłynniejsi odtwórcy roli Sherlocka Holmesa to:

• Hans Albers
• John Barrymore
• Jeremy Brett
• Michael Caine
• Peter Cook
• Peter Cushing
• Ronald Howard
• Christopher Lee
• Roger Moore
• Peter O'Tolle
• Chistopher Plummer
• Basil Rathbone
• Arthur Wontner